Runway Incursion Nedir? Sebepleri, Önlemler ve Gerçek Örnekler

Runway incursion (pist ihlali), havacılık güvenliği açısından kritik bir terimdir ve bir havaalanının pistinde yetkisiz bir uçağın, aracın veya kişinin bulunması durumunu ifade eder. Bu durum, kalkış veya iniş yapan uçaklarla çarpışma riskini artırdığı için Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) tarafından ciddi bir güvenlik ihlali olarak tanımlanır.

Runway Incursion’un Tanımı

ICAO’ya göre runway incursion, “Hareketli bir hava aracı, araç, kişi veya hayvanın, pistte yetkisiz ve kontrolsüz olarak bulunması”dır. Bu olaylar çoğu zaman pilot hatası, hava trafik kontrol hatası veya yer hizmetleri kaynaklı iletişim eksikliğinden kaynaklanır.

Sebepleri

Runway incursion olaylarının başlıca nedenleri şunlardır:

  1. Yanlış taksi talimatı – ATC (Air Traffic Control) ile yanlış anlaşılma.

  2. Pilot navigasyon hataları – Yanlış pist veya taksi yoluna giriş.

  3. Yer hizmetleri ve araç hataları – Piste izinsiz araç girmesi.

  4. Yetersiz pist işaretleri ve aydınlatma.

  5. Yoğun hava trafiği ve aceleye bağlı hata.

Olay Tipleri

Runway incursion genellikle üç ana kategoriye ayrılır:

  • Category A: Çarpışma riski çok yüksek olaylar.

  • Category B: Çarpışma riskinin önemli ölçüde bulunduğu ama kaçınılabilen olaylar.

  • Category C: Potansiyel risk yaratabilecek durumlar.

Önlemler

Runway incursion riskini azaltmak için uluslararası havacılık otoriteleri şu önlemleri uygular:

  • Gelişmiş yer radar sistemleri (ASDE-X, A-SMGCS).

  • Net pist işaretleri ve ışıklandırma.

  • Standart radyo iletişim prosedürleri.

  • Pilot ve yer ekibi için düzenli eğitim.

  • “Runway Status Lights” gibi otomatik uyarı sistemleri.

Gerçek Bir Örnek

2001 yılında Japonya’nın Haneda Havalimanı’nda yaşanan runway incursion, iki uçağın pistte karşı karşıya gelmesine neden olmuş ve son anda önlenebilmiştir. Bu olay, net iletişimin ve prosedürlere bağlılığın önemini bir kez daha göstermiştir.

Sonuç

Runway incursion, küçük bir dikkatsizlikle dahi büyük kazalara yol açabilecek ciddi bir güvenlik sorunudur. Pilotlar, hava trafik kontrolörleri ve yer ekipleri, doğru iletişim, prosedürlere bağlılık ve teknolojik destek ile bu tür olayların önüne geçebilir.